Angel Investment

ความหมายของการทำธุรกิจนั้น โดยเฉพาะในระยะแรกเริ่มก่อตั้ง มันก็คือคือการนำทรัพยากรที่มีอยู่มาจัดสรรและใช้ประโยชน์เพื่อให้ก่อให้เกิดผลตอบแทนกลับคืนมา

ทรัพยากรที่ว่านั้นรวมไปถึงตั้งแต่ ความคิด ไอเดีย กำลังคน และแน่นอน เรื่องของเงิน

บริษัทและธุรกิจใหม่ๆจะก่อกำเนิดได้ไม่ง่ายเลยหากไม่มีเงินเพียงพอในระยะเริ่มต้น หรือต่อให้เป็นไอเดียธุรกิจที่ไม่จำเป็นต้องใช้เงินลงทุนเริ่มต้นมากนัก ก็คงจะปฏิเสธไม่ได้ว่าหากมีเงินและการบริหารที่มีประสิทธิภาพแล้ว ธุรกิจน่าจะเติบโตได้อีกเป็นเท่าตัว ดังนั้น หนึ่งในหน้าที่ของผู้ประกอบการในการเริ่มต้นทำธุรกิจหรือขยายธุรกิจนั้นก็คือ “การหาทุน”

เมื่อคิดในแง่นี้แล้ว คงจะไม่แปลกใจว่าในประเทศที่มีความเจริญทางด้านเศรษฐกิจและสร้างผลผลิตที่เรียกกันฮิตติดปากกันทุกวันนี้ว่า “Innovation” นั้น ล้วนแล้วแต่มีระบบการจัดสรรเงินจากผู้ที่มีทุนไปให้ยังผู้ต้องการทุนอย่างหลากหลายและทั่วถึงทุกความต้องการ

จริงๆแล้วรูปแบบต่างๆหากลองได้ยินหรือศึกษาเพียงเล็กน้อยก็พอที่จะทำให้คนไทยอย่างเราพอจะนึกภาพตามออกได้โดยไปเทียบกับวิธีที่เราพอจะคุ้นเคยเช่น เรื่องของการขอเงินทุนหรือการร่วมทุนจากเพื่อนฝูง เครือญาติ การกู้ธนาคาร และการเข้าตลาดหุ้นนั้น

แต่สำหรับท่านที่ศึกษาเรื่อง การการทำธุรกิจปัจจุบันในประเทศอื่นๆ โดยเฉพาะบริษัททางด้านเทคโนโลยี การแพทย์ และธุรกิจด้านสิ่งแวดล้อม คงจะเริ่มได้ยินกันผ่านหูในเรื่องของ “Angel Investment” ซึ่งฟังครั้งแรกอาจจะยังไม่อ๋อกันทันที ผมจึงจะขอถือโอกาสพูดถึงในบทความนี้เลยแล้วกันครับ

การเริ่มต้นหาทุนเพื่อมาใช้ในการทำธุรกิจในปัจจุบันนิยมมองกันเป็นช่วงหรือเฟส โดยช่วงแรกซึ่งเป็นเฟสที่ผู้ประกอบการต้องดิ้นรนหาเงินหาทุนก้อนแรกมาใช้นั้น เรียกกันว่าช่วง “seed” หรือที่แปลว่าเมล็ดพันธุ์ ซึ่งหมายถึงการที่ธุรกิจกำลังพึ่งถูกปลูกและบ่มเพาะนั่นเอง

สำหรับในระยะต่อมานั้น มักจะเรียกกันว่า “early stage” ซึ่งหมายถึงระยะแรกเริ่มเหมือนกัน แต่หลังจากช่วงก่อร่างสร้างตัวมาแล้ว อาจจะเป็นการระดมทุนเพิ่มเพื่อขยายธุรกิจเพิ่มเติม หลังจากที่ช่วงแรกได้พิสูจน์ตัวเองไปแล้วว่าธุรกิจสามารถหาลูกค้าได้

ทั้งนี้ “Angel Investment” มันก็คือการลงทุนในธุรกิจในระยะแรกเริ่ม โดยเฉพาะในช่วงของ “seed” และ “early stage” นั่นเอง โดยเหตุผลที่เรียกว่า “Angel Investment” นั้น มาจากการที่ผู้ลงทุนมักถูกเรียกว่า “Angel Investor” มาตั้งแต่สมัยก่อน เนื่องจากมีบทบาทในการช่วยเหลือ พยุงธุรกิจให้รอดหรือพัฒนาตามศักยภาพของตนเองได้สำเร็จนั่นเอง สำหรับผู้ประกอบการที่ได้รับการช่วยเหลือแล้ว ผู้ลงทุนเหล่านั้นจึงมีบทบาทต่อตนเองคล้ายๆกับเทวดาหรือนางฟ้าที่ลงมาช่วยนั่นเอง

นักลงทุนที่เรียกตนเองว่า “Angel Investor” นั้น แต่เดิมมักจะเป็นนักธุรกิจหรือนักบริหารที่เกษียณแล้ว ซึ่งสามารถช่วยเหลือผู้ประกอบการได้ทั้งในเรื่องของลงทุน ความรู้ ประสบการณ์ และเครือข่ายธุรกิจที่ตนเองมี โดยสิ่งที่ผู้ลงทุนจะได้รับ นอกเหนือจากความพอใจในการได้ช่วยเหลือนักธุรกิจรุ่นใหม่แล้ว แน่นอนว่ายังได้รับผลตอบแทนเป็นรูปแบบต่างๆจำพวก หุ้นในบริษัท ซึ่งจะสามารถให้ผลตอบแทนเป็นตัวเงินกลับมาได้ในอนาคตในกรณีที่บริษัทประสบความสำเร็จ ทั้งในด้านการปันผล การที่บริษัทได้เข้าตลาดหุ้น ทำให้มูลค่าหุ้นสูงขึ้นเป็นทวีคูณ หรือการที่บริษัทถูกบริษัทที่ใหญ่กว่าซื้อไปโดยการซื้อหุ้นจากผู้ถือหุ้นทุกคน เป็นต้น

เพราะฉะนั้น ในหลายๆครั้งเราจึงจะเห็นได้ว่า บริษัทบางบริษัท โดยเฉพาะบริษัทที่เกี่ยวกับเทคโนโลยีดิจิตอล ดูเหมือนไม่มี Business Model ไม่มีแหล่งรายได้ที่ชัดเจน แต่กลับดำเนินการได้อย่างต่อเนื่อง และมีการขยายกิจการ เพิ่มจำนวนลูกค้าหรือผู้ใช้ได้เป็นอย่างดี ซึ่งมันเป็นเพราะเขามีเงินลงทุนมาตั้งแต่ Angel Investment แล้ว โดยผู้ลงทุนมองว่า รอให้บริษัทโตก่อน แล้วค่อยหาทางหาเงิน (“monetize) เมื่อมีจำนวนผู้ใช้หรือลูกค้าอยู่ในระดับที่จะทำให้ทำได้อย่างมีประสิทธิภาพแล้ว โดยหากจะยกตัวอย่างก็คงจะหนีไม่พ้นเรื่องของ Facebook ที่หากได้ดูภาพยนตร์เรื่อง The Social Network จะเห็นได้ว่า ในระยะแรกไม่มีวิธีการหาเงินเลย และจงใจที่จะยังไม่มีโฆษณา เพื่อดึงให้มีผู้ใช้อยู่ในระดับที่เหมาะสมก่อน แล้วจึงหาทางคิดค่าโฆษณาในภายหลัง โดยคิดค่าโฆษณาต่อหัวเป็นจำนวนน้อยๆ แต่เมื่อรวมกันแล้วกลับเป็นจำนวนมหาศาล

ทั้งนี้ กับมามองในแง่ของการที่ผู้ประกอบการจะได้รับความช่วยเหลือมากกว่าเพียงเรื่องของเงินนั้น ทำให้บางทีก้อนเงินที่ผู้ลงทุนจำเป็นต้องลงนั้นอาจไม่เยอะเมื่อเทียบกับการลงทุนในรูปแบบอื่น โดยเฉพาะหากผู้ลงทุนเป็นผู้มีชื่อเสียงที่จะช่วยทำให้บริษัทที่ได้รับการลงทุนได้รับความยอมรับมากขึ้นจากโลกภายนอก โดยเนื่องจากในปัจจุบันเริ่มมีผู้ประกอบการธุรกิจที่ประสบความสำเร็จตั้งแต่อายุยังน้อยมากมาย ประกอบกับความสำเร็จของนักลงทุน “Angel Investor” หลายราย และอัตราดอกเบี้ยผลตอบแทนจากธนาคารที่ต่ำ จึงทำให้นักลงทุนประเภทนี้มีเพิ่มขึ้นอย่างมากมาย ทั้งหลากหลายอายุ และสาขาวิชาชีพ โดยเฉพาะในประเทศที่มีกฏหมาย และนักลงทุนเอื้ออำนวยอย่างประเทศสหรัฐอเมริกา ประเทศอังกฤษ หรือแม้กระทั่งประเทศสิงคโปร์ เป็นต้น

นอกจากของ “Angel Investment” แล้ว การลงทุนอีกรูปแบบนั้นก็คือ “Venture Capital” ซึ่งกันตรงที่ เป็นการลงทุนจากกองทุนหรือบริษัท ผ่านการรวบรวมเงินลงทุนมาจากผู้ลงทุนอื่นๆอีกที ซึ่งกฏหมายมักจะบังคับว่าต้องมีขั้นต่ำเท่าไหร่ จึงมักจะเป็นการลงทุนในระยะกลางถึงปลาย หลังจากเงินลงทุนจาก Angel Investment แต่ก่อที่บริษัทจะมีศักยภาพพอที่จะหาเงินจากการเข้าตลาดหุ้น

สำหรับในประเทศไทยนั้น ยังไม่มีรูปแบบการลงทุนแบบ Angel Investment หรือแม้กระทั่ง Venture Capital ที่แน่ชัด เนื่องจากปัจจัยหลายประการ ทั้งในด้านของความเสี่ยง เนื่องจากแม้เรามักจะได้ยินเรื่องของการประสบความสำเร็จมากมาย แต่ในความเป็นจริงบริษัทเริ่มต้นใหม่ส่วนใหญ่มักจะล้มเหลวหรือไม่ได้โตเท่าที่ควร จนนักลงทุนมักจะยอมลงทุนเฉพาะบริษัทที่ตนคิดว่าจะให้ผลตอบแทนมากถึง 20-30% จากการลงทุนของตนเอง เพื่อเป็นการกระจายความเสี่ยงของตนเองด้วยซ้ำ อีกประการหนึ่งยังเป็นเรื่องของค่านิยมทั้งจากตัวผู้ประกอบการเองที่ไม่ต้องการแบ่งปันทุนบริษัทให้ใคร และจากผู้มีทุน ที่มักจะมองว่า จะลงทุนในผู้อื่นทำไม ในเมื่อตนเองหรือลูกหลานตนเองก็ทำได้ รวมไปถึงการที่ประเทศไทยยังไม่มีกรรมวิธีที่จะทำให้นักลงทุนได้รับผลตอบแทนได้มากนัก ต่างจากเมืองนอกที่มีเรื่องของการการซื้อขายบริษัท และการเข้าตลาดหุ้นอยู่อย่างเห็นได้ชัด

อย่างไรก็ตาม จากการที่ผมเองก็กำลังบุกเบิกธุรกิจเป็นของตนเอง รวมไปถึงการได้อยู่ในแวดวงของผู้คนที่กำลังทำสิ่งเดียวกัน ผมมองว่า การสนับสนุนในด้านทุนที่ไม่ใช่เป็นการปล่อยกู้นั้น จะเป็นกุญแจสำคัญที่จะทำให้ประเทศก้าวหน้าต่อไปได้ ซึ่งเป็นเรื่องน่าดีใจที่ทุกวันนี้ ก็เริ่มมีผู้ใหญ่ในสังคมที่ผันตนเองมามองด้านนี้อย่างจริงจังแล้ว ซึ่งเราสามารถเห็นได้ในสื่อธุรกิจทั่วไป

จริงๆแล้ว ในสมัยก่อน ทวีปเอเชียก็โตมาได้จากการที่พ่อค้าและนักพัฒนาได้รับเงินทุนมาใช้ในการพัฒนาเส้นทางการค้า แต่ทุกวันนี้ระบบการไหลเวียนของทุนในด้านนี้กลับไปอยู่ในฝั่งของการกู้ธนาคารเสียมากกว่า ซึ่งลำบากใจทั้งธนาคารในการวิเคราะห์ธุรกิจใหม่ๆที่มีความเสี่ยงและผลประกอบการที่ยังไม่ได้รับการพิสูจน์ และตัวผู้ประกอบการเองที่อาจไม่อยากเสี่ยงให้ตนเองติดหนี้ที่ยากที่จะหาทุนได้หากเกิดสิ่งไม่คาดฝันและธุรกิจล้มลงไป

ทั้งนี้การลงทุนทั้งแบบ Angel Investment และแบบอื่นๆที่นอกเหนือจากการปล่อยกู้นี้ นอกจากจะเป็นการหาผลตอบแทนในรูปแบบที่ต่างจากเดิมแล้ว ยังให้ความสนุกและความพอใจในการร่วมงานกับนักธุรกิจหน้าใหม่อีกด้วย จึงเป็นเรื่องที่น่าสนใจ และอยากให้ทุกท่านลองติดตามถึงบทบาทที่มันจะมีต่อทั้งประเทศเราและทั่วโลกด้วยครับ

เลอทัด ศุภดิลก

Twitter: @lertom

http://www.blocktheworld.com