Recession vs. Depression and Management vs. Leadership

การที่จะนำพาธุรกิจให้ประสบความสำเร็จได้ในช่วงที่เศรษฐกิจยังตั้งอยู่บนความสั่นคลอนอย่างเช่นทุกวันนี้ได้ย่อมต้องอาศัยทักษะความสามารถในการนำองค์กรเป็นอย่างสูง วันนี้จึงอยากจะขอนำเสนอคำศัพท์ที่เกี่ยวข้องกับเรื่องนี้ ซึ่งมักจะถูกใช้สลับกันอย่างผิดๆ ทั้งคนไทยและชาวต่างชาติเองครับ

ศัพท์สองคำแรกคือสองคำที่ถูกใช้อธิบายภาวะเศรษฐกิจขาลง ซึ่งก็คือ “Recession” และ “Depression” ครับ หากแปลตรงตัวแล้ว “Recession” นั้นแปลได้ว่า “ภาวะเศณษฐกิจถดถอย” ส่วน “Depression” นั้น ก็จะแปลได้ว่า “ภาวะเศรษฐกิจตกต่ำ”

เมื่อแปลเช่นนี้แล้ว ก็อาจจะพอเข้าใจได้ว่า Depression นั้น “ต่ำกว่า” Recession

อย่างไรก็ตาม การที่เราจะรู้ได้ว่าเศรษฐกิจนั้นกำลังอยู่ในภาวะ “Depression” (ตกต่ำ) หรือ “Recession” (ถดถอย) นั้นก็ไม่ใช่เรื่องง่าย เนื่องจากแท้จริงแล้ว สองคำนี้ไม่ได้ถูกจำกัดความให้มีความแตกต่างกันอย่างเป็นทางการ แม้ในโลกของวิชาเศรษฐศาสตร์ก็ตาม

โดยปกติแล้ว เราจะเริ่มเห็นคำว่า Recession ตามสื่อสากลอย่างในโทรทัศน์และหนังสือพิมพ์ก็ต่อเมื่อ “ผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ” หรือที่เราเรียกกันติดปากว่า “GDP” (Gross Domestic Product) นั้นได้มีการลดลงอย่างต่อเนื่องอย่างน้อยสองไตรมาส เนื่องจาก GDP นั้นเป็นการวัดประสิทธิภาพในการสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจของประเทศ ดังนั้น เมื่อมูลค่าเศราฐกิจนั้นมีค่าลดลงต่อเนื่อง ภาวะเศรษกิจจึงย่อมอยู่ในภาวะถดถอยหรือ Economic Recession นั่นเอง

อย่างไรก็ตาม การใช้หลักเหตุผลนี้นั้นก็ไม่ได้รับการยอมรับในแวดวงนักเศรษฐศาสตร์มากมายนัก เนื่องจากนักเศรษฐศาสตร์จะมองภาวะเศรษฐกิจในเชิงลึกกว่าแค่ GDP โดยมีการคำนึงถึงปัจจัยอื่นด้วย เช่น อัตรการว่างงาน ความมั่นใจของผู้บริโภค เป็นต้น นอกจากนี้ การวัดตามไตรมาศนั้นทำให้ไม่สามารถตรวจสอบช่วงเวลาที่เกิดภาวะถดถอยทางเศรษฐกิจได้อย่างเที่ยงตรงนัก

ดังนั้น อีกหนึ่งนิยามของคำว่า Recession จึงได้แก่ช่วงเวลาหลังจากที่กิจกรรมทางธุรกิจนั้นได้ขึ้นสู่จุดสูงสุดของวงโคจรแล้ว และกำลังตกลงสู่จุดต่ำสุดในช่วงวงโคจรถัดไป โดยวัดจาก การจ้างงาน มูลค่าการผลิตของอุตสาหกรรม รายได้ครัวเรือนที่แท้จริง และอัตราค่าขายระหว่างการขายส่งกับการขายปลีก เป็นต้น ซึ่งการวิเคราะห์และพิจารณาช่วงวงโคจรทางธุรกิจดังกล่าวนั้น มีการกำหนดโดยคณะกรรมการของหน่วยงาน National Bureau of Economic Research (NBER) ที่ถูกก่อตั้งขึ้นมาเพื่อวัดกิจกรรมดังกล่าวโดยเฉพาะ จึงอาจเรียกได้ว่า ภาวะเศรษฐกิจของโลกจะอยู่ในช่วง Recession หรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับการตัดสินใจของคนเจ็ดคนในคณะกรรมการนี้ ซึ่งจากสถิติที่ผ่านมา ภาวะ Recession นั้นมักจะมีช่วงอายุประมาณหนึ่งปี

ในเมื่อ Recession นั้นหมายถึงช่วงที่วงโคจรเศรษฐกิจดิ่งลงจากจุดสูงสุดไปยังจุดต่ำสุดแล้ว Depression นั้นจะหมายถึงอะไร

หากดูจากประวัติศาสตร์แล้ว คำว่า Depression หรือภาวะเศรษฐกิจตกต่ำนั้น ถูกตั้งขึ้นมาในยุคสมัย Great Depression ที่เกิดขึ้นในช่วง คศ. 1930 ซึ่งเป็นภาวะเศราฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่ ดังนั้น จึงเรียกได้ว่า Depression ถูกนิยามมาเพื่อสร้างความแตกต่างระหว่างภาวะเศรษฐกิจขาลงธรรมดาตามวงโคจรธุรกิจ กับภาวะเศรษฐกิจที่ตกลงมากกว่าปกติและมีระยะเวลายาวนานเป็นพิเศษเท่านั้นเอง ซึ่งที่ผ่านมานั้น Depression จึงมักจะถูกใช้กับช่วงภาวะที่ GDP มีมูลค่าลดลงมากกว่า 10 เปอร์เซนต์ หากมีการลดลงน้อยกว่านั้น จะเรียกว่า Recession ดังนั้น เมื่อเศรษฐกิจเริ่มตกต่ำ จึงจะเรียกกันว่าเป็น Recession ก่อน แต่หากมันมีระยะเวลาที่ยาวนานและมีผลกระทบที่หนักแล้ว จึงค่อยต้องเรียกมันว่า Depression ครับ

เมื่อพอจะเข้าใจความแตกต่างระหว่าง Recession กับ Depression แล้ว หากกลับมาที่การนำธุรกิจให้ผ่านช่วงภาวะเศรษฐกิจเช่นนี้ไปได้ ย่อมอาศัยทั้ง “Management” และ “Leadership”

Management ที่ และ Leadership นั้นมักจะถูกใช้สลับกันเป็นประจำทั้งโดยชาวต่างชาติและคนไทยเอง แต่หากเรานำคำว่า “Management” มาแปลตรงตัวได้ว่า “การจัดการ” และ “Leadership” มาแปลได้ว่า “ความเป็นผู้นำ” แล้วนั้น น่าจะเริ่มเห็นว่าแท้จริงแล้วสองคำนี้มีความแตกต่างกัน

หากสมมุติว่าเราแยก Management กับ Leadership ออกจากกัน คือมี Manager (ผู้จัดการ) และ Leader (ผู้นำ) จะพบว่า Leader นั้นคือผู้ที่มีบทบาทในการชักจูงให้เกิดความเปลี่ยนแปลงหรือการพัฒนา ส่วน Manager นั้นคือผู้ที่ต้องทำให้เกิดการกระทำที่จะทำให้เกิดความเปลี่ยนแปลงนั้นขึ้น เปรียบเหมือนเป็นการควบคุมจัดการปัญหาและกระบวนการที่ย่อมมาพร้อมกับการเปลี่ยนแปลงทุกประเภท

ดังนั้น Leader จึงมักจะให้ความใส่ใจในตัวบุคคล ในขณะที่ Manager จะทำหน้าที่ในการใส่ใจเครื่องมือและระบบในการจัดการเพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงนั้นได้ เมื่อ Leader มองการณ์ไกล ทำการสั่งสมความคิดและบุคคลากร Manager ก็จะทำหน้าที่ทำงานให้สำเร็จ ทำการวางแผนเป็นช่วงๆ Leader จึงเปรียบเสมือนผู้ที่ทำงานจากใจ ในขณะที่ Manager ทำงานจากหัวสมอง

เช่นเดียวกัน ผู้ที่เลือกที่จะทำตาม Leader นั้น มักจะทำตามด้วยเหตุผลทางจิตใจ หรือทำด้วยความเต็มใจเพราะถูกชักจูงให้มีแรงบรรดาลใจที่จะเดินตามทางที่ Leader กำหนดไว้ ส่วนผู้ที่ทำตาม Manager นั้น มักจะเป็นในบทบาทของผู้ที่ทำเพราะมีหน้าที่ต้องทำ อย่างเช่นเหตุผลทางตำแหน่งหน้าที่การงาน

อย่างไรก็ตาม คนหนึ่งคนก็อาจเป็นได้ทั้ง Leader และ Manager พร้อมๆกัน โดยอาจเลือกที่จะสวมหมวกตามความเหมาะสมของสถานการณ์ หัวหน้าของบริษัทอาจสวมบท Leader ในยามเริ่มต้นบริษัทหรือช่วงเปลี่ยนแปลงอันสำคัญ แล้วจึงกลับมาเป็น Manager เพื่อทำให้ฝันที่เขาสร้างแรงบรรดาลใจไว้ให้เป็นจริง

เมื่อมองในแง่นี้แล้ว องค์กรทุกองค์กรจึงจำเป็นที่จะต้องมีทั้ง Leader และ Manager และคนทั้งสองประเภทนี้จะต้องทำงานร่วมมือกันเผื่อผลักดันให้องค์กรก้าวหน้า หากมองในมุมมองของคนระดับสูง คงจะหวังว่าผู้ที่มีความเป็น Leader สูงจะสามารถไต่ระดับขึ้นมาสร้างแนวทางการดำเนินงานได้ และมี Manager คอยหนุนเพื่อทำให้ฝันเป็นจริง ซึ่งด้วยลักษณะหน้าที่ของ Leader แล้ว จะพบว่าต้องอาศัยประสบการณ์และทักษะที่มีความเป็นนามธรรมมากกว่า โดยเฉพาะเมื่อเทียบกับ Manager ที่เน้นเครื่องมือและตัวชี้วัดที่สามารถสอนและส่งต่อกันได้ง่ายกว่า

ในยุคที่เศรษฐกิจยังพยายามพลิกตัวรื้อฟื้นจากภาวะ Recession เช่นนี้ อาจใช้ Manager ที่มีฝีมือเพื่อช่วยจัดการการดำเนินการให้มีผลกระทบด้านลบให้น้อยที่สุด และสร้างกำไรจากทรัพยากรที่มีอยู่ให้มากที่สุด หรืออาจมี Leader ที่มองเห็นโอกาสในการพลิกวิกฤติเป็นโอกาส มองการเปลี่ยนแปลงทางภาพรวมที่สร้างโอกาสทางธุรกิจใหม่จากผลกระทบของสภาวะเศรษฐกิจที่เปลี่ยนไป

การทำธุรกิจก็เป็นเช้นนี้ มีทั้งศาสตร์และศิลป์ มันคือหนึ่งในความสนุกปนความเครียดที่มีรางวัลให้กับผู้ที่ประสบความสำเร็จที่ผมเชื่อว่าท่านผู้อ่านของเรานั้นแอบเสพย์ติดอยู่ลึกๆ บทความครั้งนี้ หวังว่าจะช่วยทำให้ท่านผู้อ่านเข้าใจถึงความแตกต่างของ Recession กับ Depression และ Manager กับ Leader ได้ และช่วยให้ท่านเก็บไปคิดเพื่อสร้างแนวทางการดำเนินงานใหม่ๆได้ครับ

หากมีข้อเสนอแนะหรือติชมใดๆ สามารถติดตามผมได้ที่เดิมครับ

เลอทัด ศุภดิลก

Twitter: @lertad

E-mail: lertad@flyingcomma.com